روانشناسی چیست و روان درمانی به چه معناست؟

•  نویسنده : هنر زندگی

شاید مفهموم روانشناسی و روان درمانی برای بسیاری از افراد جامعه به درستی مشخص نباشد. روان‌شناسی یکی از شاخه‌های علوم تجربی است که با استفاده از روش علمی به پژوهش و مطالعه فرایندهای ذهنی و رفتار در موجودات زنده می‌پردازد. به عبارتی دیگر مشاوره روان‌شناسی به مباحث رفتار و فرایندهای روانی می‌پردازد که منظور از رفتار کلیه حرکات، اعمال و رفتار قابل مشاهده مستقیم و غیرمستقیم و منظور از فرایندهای مشاوره روان درمانی مباحثی همانند احساس، ادراک، تفکر، هوش، شخصیت، هیجان و انگیزیش، حافظه و.. است. آغاز روان‌شناسی به شکل علمی و آکادمیک، به اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم بازمی‌گردد؛ می‌توان گفت اکتشافات و تحقیقات قابل توجه در روان‌شناسی، تنها از حدود ۱۵۰ سال پیش شروع شده است؛ و این درحالی است که علوم تجربی دیگر از تاریخچه‌ای بلندتر و پربارتر برخوردار اند. البته مباحث مربوط به ذهن و روان قرن‌هاست که ذهن متفکران را به خود مشغول کرده و آثار مکتوب آن از دانشمندان یونانی و متفکرانی چون سقراط، افلاطون و ارسطو نیز در دست است، اما این شاخه از علم تا پیش از روان‌شناسی جدید، به صورت مدون و آکادمیک مورد مطالعه قرار نگرفته بود.

مشاوره روانشناسی و روان درمانی چیست

اما پرسشی که در این بین مطرح است اینست که آیا آنگونه که برخی می پندارند، روانشناسان صرفا با افراد ناتوان و دارای اختلالات روانی سروکار دارند؟ آیا تنها افراد مبتلا به جنون و دارای نقایص عصبی به مشاوره روانشناس مراجعه می کنند؟ واقعیت آن است که سالهاست این افکار و باورهای اشتباه به فراموشی سپرده شده است. چرا که روان شناس با همه جنبه های زندگی انسان ارتباط دارد. به همان اندازه که جامعه پیچیده تر شده، روانشناسی هم به صورت روزافزونی نقش مهمتر و تاثیرگذارتری در حل مسایل آدمی بازی کرده است. به اعتقاد بسیاری از روانشناسان، روانشناسی« علم رفتار » است و روانشناس به مطالعه علمی رفتار می پردازد. در این تعریف، رفتار شامل تمامی اعمال قابل مشاهده از قبیل حرکات، گفتار، تغییرات فیزیولوژیکی و حتی فرایندهایی که حاصل استنباط هستند، همچون تفکر و رویا می باشد. روانشناسان بالینی و مشاوران، با استفاده از اصول و تکنیکهای روانشناختی و فنون روان درمانی، به دنبال تغییر، اصلاح و درمان مشکلات عاطفی و رفتاری هستند.علاوه بر این روان درمانگر به دنبال تقویت، رشد و تکامل جنبه های سالم و مثبت شخصیت می باشد. اصل اساسی در روان درمانی، رابطه عاطفی و انسانی است که بیمار و متخصص با یکدیگر برقرار می کنند. در جریان این رابطه بیمار تجارب و رفتارهای جدیدی فرا می گیرد که او را در برطرف کردن مشکلات و سازگاری با محیطش کمک می کند. در مورد اینکه روان درمانی به چه میزان می تواند منجر به تغییر رفتار شود، تحقیقات طولی متعددی طی سالیان گذشته صورت گرفته است. این تحقیقات بیانگر آن است که روان درمانی نه تنها روش بسیار موثر و مفیدی در برطرف کردن معضلات روانی و رفتاری است، بلکه نوعی آموزش پایدار در تغییر ویژگیهای شخصیت و رفتار به شمار می رود، که میزان بسیار پایینی در بازگشت علائم بیماری را به همراه خواهد داشت. بدیهی است اهداف روان درمانی، یعنی توقف، تغییر و برطرف نمودن علائم بیماری و تقویت و تکامل جنبه های مثبت شخصیت، در صورتی محقق خواهد شد که مراحل و فرایند کلی درمان به صورت کامل اجرا شود. تعهد، تخصص و مهارت لازم درمانگر در استفاده از راهبردهای مداخله ای لازم از یک طرف، و از طرفی مشارکت فعال و مداوم مراجع در جلسات درمانی و پرهیز وی از کمال گرایی و انتظارات غیر منطقی از درمان، از جمله موارد قابل توجه در روان درمانی می باشد. تکنیکهای مورد استفاده هر روانشناس در فرایند روان درمانی، برخواسته از رویکرد نظری روانشناختی اختصاصی وی که در آن حوزه مهارت، تجربه و آموزش لازم را فرا گرفته است، خواهد بود. نظریه های روانکاوی، رفتاری، شناختی- رفتاری و نظریه های متمرکز بر خانواده از جمله رویکردهای فوق هستند که هر کدام فنون و روشهای درمانی خاص خود را دارا می باشند و درمانگر با استفاده از فنون و تکنیکهای یکی از این نظریه ها و یا استفاده از ترکیبی از روشهای نظریات فوق، جریان روان درمانی را برای رسیدن به هدف نهایی درمان، یعنی تغییر رفتار نامطلوب هدایت می نماید. روان درمانی به شیوه هایی گفته می شود که در آن مشکلات روانی و عاطفی از طریق بیان مشکلات به یک درمانگر و گفتگو با او درمان می گردد. روان درمانگر به شناخت شما ازخود و بهتر شدن توانایی مقابله تان کمک می کند. به عبارت دیگر روان درمانی به هر نوع فرآیند باز آموزی اطلاق می‌شود که هدفش کمک به فرد با استفاده از روشهای درمانی اساسا روانی است و این با درمانهای جسمانی مانند تجویز دارو مغایر است.

اهداف روان درمانی

تغییرالگوهای آسیب زای رفتاری، بهبود احساس ارزشمندی و حل و فصل تعارض ها

روان درمانی به یاد گرفتن در مورد خودتان کمک می کند. در بعضی از موارد، شما یاد می گیرید که چگونه گذشته را درک کرده و با زمان حال تطبیق دهید. در موارد دیگر شما از آن دسته از پاسخ های تان که مشکلاتی را در زندگی شما ایجاد می کنند، آگاه شده و شیوه های تغییرآنها را یاد می گیرید.

چگونه یک درمانگر انتخاب کنم؟

درمانگرشما باید شخصی باشد که در حضور او احساس آرامش کنید. روان درمانگر ها شامل افراد زیر هستند: روان پزشکان، روان شناسان، پرستاران روان پزشکی، مددکاران اجتماعی و مشاوران آموزش دیده. حتی با وجود کمک گرفتن ازدیگران هم، پیدا کردن یک درمانگر خوب امر بسیار شخصی می باشد. مراقب باشید درمانگران زیادی وجود دارند که صلاحیت کافی برای این کار ندارند. مطمئن باشید شخصی که شما به عنوان یک درمانگر انتخاب می کنید، حتماً دارای مجوزکارباشد و اعتبار کافی برای این امر داشته باشد. 

انواع رویکرد های درمانی 

امروزه انواع بسیاری از درمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. انواع درمان هایی که متداول تراست، عبارتند از:

رفتاردرمانی شناختی

درمانگر به شناختن نگرش های غیر واقعی تان نسبت به خود، دنیا و آینده کمک می کند. این درمان به شما در تشخیص روش های فکری نادرست کمک می کند. شما الگوهای رفتاری و فکری جدیدی پیدا خواهید کرد که شما را به سوی زندگی سالم تر رهنمون می کند.

درمان متمرکز بر درمان جو (روان درمانی بی رهنمود)

درمانگر به حرف های شما گوش می دهد و به شما در فهمیدن بهتراحساسات کمک می کند.

روانکاوی

درمانگر با هدف کشف تجارب و احساسات نیمه آگاه و عمیق مربوط به دوران کودکی به شما گوش می دهد. شما معمولاً درمانگرتان را هر هفته چهار بار یا بیشتربرای چندین بار ملاقات می کنید. 

روان درمانی پویشی

در این روش درمانگر بدون استفاده از روانکاوی رسمی، احساسات ناخود آگاه شما را به آگاهی آورده و آن را تعبیر و تفسیر می کند. این نوع درمان، اغلب متضمن این است که هر چه به ذهن تان می آید، بگویید. (تداعی آزاد)

پسیکودرام (نقش گذاری روانی)

از این نوع درمان برای بیان احساسات پنهان استفاده می شود. از شما خواسته می شود در نقش مردم مختلفی که در زندگی تان وجود دارند، بازی کنید و خود رابه جای آنان قراردهید. این روش هم می تواند به صورت گروهی انجام شود و هم به صورت دو نفره.

مشاوره زناشویی 
درمانگر زن و شوهر را به بهبودی روابط شان تشویق می کند و به آنها در فائق آمدن بر مشکلات زندگی شان کمک می کند. هر دو نفر (زن و شوهر) برای یاد گرفتن الگوهای رفتاری جدید تلاش می کنند. گاهی اوقات زوج، پیمان یا توافق نامه ای مبنی بر چگونگی تغییر رفتارشان می نویسند.

روان درمانی خانواده

این شکل روان درمانی به جای توجه به تک تک اعضا، خانواده را به عنوان یک کل مورد توجه قرار می دهد. این روش بر این عقیده استواراست که شخص مشکل دار را جدای از محیط خانوادگی اش نمی توان شناخت. درمانگر بیان آزاد احساسات را بین افراد خانواده تشویق می کند. روان درمانی خانواده اغلب برای خانواده هایی که دارای بچه هایی با مشکلات رفتاری هستند و نیز برای خانواده هایی که با سوء استفاده جنسی، بیماری های خطرناک و سایرحوادث آسیب زا مواجهند، مناسب می باشد.

گروه درمانی (روان درمانی گروهی)

یک گروه حدوداً از هشت نفر که مشکلات یکسانی دارند و به طورمنظم با درمانگر ملاقات می کنند، تشکیل می شود. آنان در مورد مشکلات شان با یکدیگر و با درمانگر مذاکره می کنند. گروه درمانی بیشتر برای مسائل رفتاری مانند مشکلات شخصیتی، استفاده از الکل و مواد مخدر، اختلالات در خوردن و انواع مشخصی از افسردگی کاربرد دارد.

روان درمانی چه مدت وقت می گیرد؟

ممکن است روان درمانی جلسات محدودی وقت بگیرد و یا سالیان زیادی طول بکشد. این مساله بستگی به وسعت مشکلات شما و اهدافی که درمعالجه دارید و لحظه به لحظه پیشرفت تان را تشخیص می دهید. شما باید به طورجدی در مورد این که چه مدت تحت درمان باشید، تصمیم بگیرید. تصمیماتی که شما (نه درمانگر) می گیرید، روی زندگی تان تأثیر مهمی دارد.

 برای مشاوره روانشناسی می توانید با مشاوران روانشناس هنر زندگی تماس بگیرید.

منبع: روانشناسی چیست و روان درمانی به چه معناست؟