هویت یابی و هویت ناکارآمد

هویت یابی چه اهمیتی برای افراد در زندگی دارد؟ آیا تا به حال به افرادی برخورده اید که گویا هویت روشنی ندارند؟ این افراد خودشان نمی دانند چه می خواهند و در کارهایشان پیرو و دنباله رو دیگران بوده یا سردرگم به نظر می آیند. شاید برایتان سوال شده باشد که چرا آن ها اهداف مشخصی ندارند. پیدا کردن هویت به هر فرد کمک می کند تا در زندگی بتواند نقش خود را به عنوان فرزند، همسر، مادر، پدر، کارمند، کارفرما و ... بهتر ایفا نماید. در این مقاله به بررسی هویت و مراحل هویت یابی می پردازیم.

برای دریافت مشاوره در زمینه هویت یابی و هویت ناکارآمد می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

هویت چیست؟

به طور کلی هویت شما، پاسخی است که به سوال ((من چه کسی هستم؟)) می دهید. هویت ما مرتبط با ارزش های ابتدایی است که سببِ انتخاب هایمان می شود. در واقع انتخاب های ما، نشان می دهند چه چیزهایی برای ما ارزش هستند و در نتیجه ما چه کسی هستیم.

تعداد کمی از افراد هویت خود را آگاهانه انتخاب می کنند، آن ها عموما از والدین خود پیروی کرده یا ارزش های غالب در جامعه را می پذیرند. متاسفانه این ارزش ها عموما با حقیقت فرد یکسان نیست و باعث می شوند فرد زندگی کاملی نداشته باشد. در مقابل فردی که مطابق ارزش ها و هویت خود زندگی می کند، می تواند زندگی معناداری داشته و اهدافش را خودش تنظیم و برای رسیدن به آن ها برنامه ریزی کند. فقدان حس منسجم از هویت منجر به عدم قطعیت در مورد آنچه که فرد در زندگی می خواهد می شود.

مراحل کسب هویت

هر فردی از دوره کودکی شروع به یادگیری این امر می کند که چه کسی است؟ این سوال از ویژگی های ظاهری تا ویژگی های روانی می تواند پاسخ های زیادی داشته باشد. بنابراین خودپنداره از سنین بسیار پایین و چه بسا از اولین روزهای تولد شروع به شکل گیری می کند. اما آنچه که ما دقیقا تحت عنوان هویت انتظار پاسخ روشنی از آن داریم در دوره نوجوانی شکل می گیرد. در این سن نوجوان آگاهانه به دنبال یافتن پاسخ برای سوالات خود است و نقش ها و هویت های مختلفی را امتحان می کند تا به خود راستینش دست یابد. در واقع بحران نوجوانی مرحله ای طبیعی در سیر رشد انسانمی باشد، که در طی آن هویت یابی رخ می دهد. مراحل مختلف هویت یابی در سنین نوجوانی شامل موارد زیر است:

وضعیت هویت پراکنده:

در این مرحله نوجوانان در پایین ترین سطح رشد از شکل گیری هویت هستند. آن ها باورهای خاصی ندارند، مسئولیت پذیر نبوده و نسبت به یافتن هویت و ارزش های خود متعهد نیستند.

برای مثال؛ نوجوانانی که هر روز نظرشان راجع به مسائل عوض می شود، هیچ وقت نمی توانند در یک مسئله ای خاص یک نظر واضح و مشخص بدهند. یا حتی افراد بزرگسالی که به همین شکل عمل می کنند. این افراد در مورد مسائلی که نیاز به نظر آن ها دارد نمی توانند تصمیم گیری کنند و معمولا بسته به جمعی که در آن قرار می گیرند عمل می کنند.

وضعیت ضبط هویت:

افراد در این مرحله تعهد زیادی به یک رشته از عقاید، باورها و ارزش ها دارند ولی این تعهد حاصل از یک دوره کاوش نیست بلکه حاصل پیروی از والدین و جامعه می باشد. در واقع فرد اختیار خود را به فرد دیگر (عموما والدین) تفویض کرده است.

برای مثال نوجوانان یا حتی بزرگسالانی که در این مرحله از هویت هستند، بسیار متعصبانه از عقیده خاصی دفاع می کنند و وقتی با آن ها در مورد عقایدشان صحبت می کنیم معمولا عصبانی می شوند و نمی توانند دفاع کنند.

تعلیق هویت :

فرد در این مرحله بین خودهای مختلف نوسان پیدا می کند و در حال انتخاب می باشد. حالت آشفتگی و سردرگمی مختص این مرحله است و فرد در حالت شک گرایی قرار گرفته است.

نوجوانان در این مرحله، نقش های مختلف در جامعه و گروه ها را می پذیرند. گاهی اوقات نقشی که در خانواده ایفا می کنند با نقشی که در بین گروه دوستان ایفا می کنند کاملا متفاوت است و ممکن است شما را از این همه تفاوت شگفت زده کنند. این مرحله بسیار شبیه به مرحله پراکندگی هویت است اما در این مرحله نوجوان متعهد به پیدا کردن خودش است و سوال در مورد هویتش دارد اما در حالت پراکندگی فرد مشغولیتی با این مسائل ندارد.

کسب هویت:

معمولا فرد بعد از یک دوره تعلیق هویت، به سمت دوره ای که در آن هویت خود را کسب کرده است پیش می رود. در این مرحله فرد ارزش ها و عقایدش روشن است و متعهد نسبت به آن است. در صورتی که فرد مراحل هویت یابی را کامل طی نکند هویتی ناکارآمد خواهد داشت.

عوامل موثر بر شکل گیری هویت

برای شکل گیری یک هویت کارآمد عوامل متعددی دخیل هستند؛ این عوامل عبارتند از:

• عوامل روانشناختی: در طی مراحل رشد، وقتی فرد به سنین نوجوانی می رسد، تغییرات شناختی که برایش رخ می دهند سبب تسهیل نوع خاصی از تفکر به نام تفکر انتزاعی می شوند. این شروع تفکر انتزاعی کمک می کند که فرایند هویت یابیشروع شود.
• عوامل مرتبط با والدین: نوع ارتباط والدین با فرزندشان در شکل گیری هویت وی موثر است. برای مثال؛ کودکانی که در خانواده اجازه ابراز عقیده شان را داشته باشند حتی اگر عقیده شان مخالف والدین باشد، باز هم مورد احترام قرار می گیرند، فرایند هویت یابی را آسان تر طی می کنند.
• عوامل اجتماعی-فرهنگی: مدرسه، محیط اجتماعی، گروه همسالان نیز می توانند باعث تسهیل یا کند شدن فرایند هویت یابی شوند.

 

چگونه هویت خود را پیدا کنیم؟

گام های زیر می تواند کمکتان کند:

• اولین قدم این است که پتانسیل ها و استعدادهایتان را بشناسید. برای این کار راهی ندارید جز آزمون و خطا کردن. کارهای مختلف را امتحان کنید و مواردی که در آن ها خوب هستید را پیدا کنید. از بازخوردهای دیگران می توانید استفاده کنید.
• هدفی برای خودتان انتخاب کنید. هدفی که به زندگیتان معنی می دهد و دوست دارید انجامش دهید.
• برای رسیدن به هدفتان برنامه ریزی کنید. اقدامات و ابزار های لازم برای رسیدن به هدفتان و تحقق بخشیدن به استعدادهایتان پیدا کنید و قدمی به جلو بردارید.

هویت ناکار آمد

مراحل هویت یابی احتمال دارد تا دوران بعد از نوجوانی طول کشیده و یا تکرار شود. اما کامل طی نشدن آن برای فرد مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. ماندن در هر کدام از مراحل هویت یابی، هویت نا کارآمد محسوب می شود. چرا که در بلند مدت فرد دچار مشکلاتی خواهد شد. هویت ناکار آمد می تواند منجر به ناتوانی در انتخاب شغل مناسب، ترک تحصیل، یا تحصیل در رشته ای بدون علاقه، مشکل در روابط زناشویی و بسیاری از مشکلات در زمینه های مختلف زندگی فرد شود. 

 

نتیجه گیری

پس نتیجه می گیریم هویت فرایندی است که در طول زمان شکل می گیرد و برای کسب آن نیاز به تلاش و تمرین می باشد. افرادی که دچار حالتی از بی هویتی هستند و عقاید و ارزش های روشنی ندارند دچار مشکل در مراحل رشد هویت شده اند. چه بسا از سال های آغازین کودکی خود پنداره شان به درستی شکل نگرفته است.

برای مثال افرادی که همیشه همرنگ جماعت می شوند و همیشه همراه با جریان غالب جامعه حرکت می کنند و هیچ گاه نظر شخصی خود را ابراز نمی کنند، ممکن است علاوه بر  احتمال اختلالات اضطرابی، از ناکار آمدی هویت رنج ببرند. در صورت حل ناقص هویت بحران 40 سالگی سخت تر خواهد بود.

 

برای دریافت مشاوره در زمینه هویت یابی و هویت ناکارآمد می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

خدمات مرکز مشاوره تلفنی خانواده هنر زندگی

 

  مرکز مشاوره روانشناسی تلفنی خانواده هنر زندگی با بهره مندی از کادر مجرب خدمات خود در زمینه مشاوره تلفنی خانواده با موضوعاتی شامل مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره پیش از ازدواج، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره دوستی دختر و پسر،  مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره دوستی‌های پیش از ازدواج،  مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره دوران نامزدی، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره اعتیاد، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره همسریابی مشاوره خانواده تلفنی با موضوع مشاوره ازدواج، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره زندگی مشترک،  مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره جنسی

 

منبعهویت یابی و هویت ناکارآمد