آموزش نظم به کودکان

برای آموزش نظم به کودکان از چه روش هایی باید استفاده کرد؟ آموزش نظم به کودکان را از چه سنی شروع کنیم؟ تربیت درست کودک یکی از چالش های بزرگ والدین است. از طرفی کودک باید رفتارهای درست و غلط را یاد بگیرد و به اصطلاح منضبط شود. والدین نیز نمی خواهند با سختگیری شدید به روحیه کودکشان آسیب بزنند. ناآگاهی والدین از روش های صحیح تربیتی، باعث ایجاد مشکلات رفتاری فراوان در کودک می شود. این مسئله می تواند برای خانواده به شدت دردسرساز باشد و در آینده تبعات شدیدتری پیدا کند. در این مقاله درباره روش های آموزش نظم به کودکان جهت کنترل رفتارهای نامطلوب و افزایش رفتارهای مطلوب کودکان صحبت کرده ایم.

 

برای دریافت مشاوره در زمینه مشاوره کودک و خانواده می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

 

ایجاد زمینه برای آموزش نظم به کودکان

برای آنکه قوانین و چهارچوب هایی را به کودکتان آموزش دهید، ابتدا باید زمینه ای مناسب ایجاد نمایید تا کلام شما همانطور که منظورتان است انتقال پیدا کند. در ادامه دو مورد به اختصار بررسی شده اند.

افزایش تعامل مثبت

برای بهبود رفتارهای کودک اولین قدم ایجاد رابطه مثبت با او است. بهتر است پیش از ایجاد پیامدهای رفتاری برای کودک روی ارتباط با او کار کنید. کودک پیش از هر چیز به تعامل فعال و مستمر با پدر و مادر نیاز دارد. بنابراین روزانه فعالیتی مثبت با کودک ترتیب دهید. می توانید بازی ها و فعالیت های مورد علاقه او و خود را شناسایی کنید. لیستی از بازی های دونفره ای که می توانید تهیه کنید و زمانی را در روز به آن اختصاص دهید. نکته مهم این است که بازی با کودک تعاملی و دو جانبه باشد. کودک و هر دو در آن نقش فعالی داشته باشند. نکته دیگر این است که بازی برای تعامل مثبت انجام می شود، تا حد امکان آموزشی نبوده و بیشتر برای کودک و والد لذتبخش باشد. در واقع کودک به زمان هایی هر چند کوتاه نیاز دارد که با والدین فعالیتی مشترک و لذتبخش و تعاملی را تجربه کند، تا ارتباط عاطفی قوی تری با او ایجاد کند.

همدلی

در برخورد با مشکلات کودکان بسیار مهم است که پیش از ایجاد محدودیت ها با احساس کودکان همدلی کنید. همدلی به معنای تایید رفتار اشتباه کودک نیست. بلکه به این معناست که احساسی که کودک تجربه می کند را درک کنید. با همدلی، کودک و احساسش را می پذیرید و محبت نامشروط به او می دهید. برای این منظور بهتر است احساس کودک را به کلام درآورید. برای مثال به او بگویید " می فهمم عصبانی هستی" یا به کودک بزرگتر این فرصت را دهید که در مورد احساسش صحبت کند. مهم این است که کودک بتواند هیجانش را بیان کند، و حس کند از سوی شما درک می شود.

 

آموزش نظم با استفاده از پاداش

پاداش دادن به رفتارهای مثبت تاثیر بسزایی در افزایش رفتار مطلوب و کاهش بدرفتاری کودک دارد. تاثیر مثبت آن به حدی است که پاداش به رفتارهای مثبت باید چند برابر پیامد منفی به بدرفتاری انجام شود. پاداش دارای چند نوع است، که هر کدام از آن ها باید هر چه بیشتر بسته به موقعیت به کار رود. انواع پاداش شامل موارد زیر است:

پاداش غیرمادی:

هر گونه تشویق کردن کودک برای رفتارهای مثبت به افزایش آن کمک می کند. توجه به رفتار مثبت با نگاه، لبخند زدن، در آغوش گرفتن کودک، نوازش کردن همه می تواند در تقویت آن موثر باشد. همچنین پاداش کلامی رفتار با توصیف رفتار "چه خوب لباساتو مرتب کردی" و تحسین کردن " آفرین که انقدر قشنگ سلام کردی" به شدت در تقویت رفتار مطلوب موثر است.

پاداش مادی:

می توانید در مقابل رفتارهای مثبت کودک جایزه هایی در نظر بگیرید. پاداش های مادی شامل خوراکی هایی که کودک دوست دارد، مثل آبنبات، شکلات، و پاستیل باشد. همچنین می توانید با دادن اسباب بازی های مورد علاقه کودک رفتار مثبت او را تقویت کنید.

پاداش موقعیتی:

این نوع پاداش شامل فراهم کردن فرصت هایی است که کودک دوست دارد. مثل پارک بردن، بازی کردن، گردش خانوادگی و رفتن به جایی که کودک علاقه دارد.

چند نکته در مورد پاداش دادن:

• به کودک از قبل بگویید برای چه رفتارهایی پاداش می گیرد.
• رفتارهای هدف را مشخص کنید و برای هر کدام پاداشی را اختصاص دهید.
• توجه مثبت و تحسین کلامی را همواره در مورد رفتارهای مطلوب کودک به کار ببرید.
• می توانید لیستی از مواردی که کودک دوست دارد تهیه کنید. مثل خوراکی ها، اسباب بازی ها یا فعالیت هایی که علاقه دارد. بسته به رفتار کودک این جوایز را درنظر بگیرید.
• سعی کنید به صورت مبهم از پاداش دهی استفاده نکنید. مثلا " چون دختر خوبی بودی، جایزه می گیری".
• می توانید رفتارهای خوب را با نقاشی یا نوشته ثبت کنید. به طوری که برای کودک قابل مشاهده باشد. به علاوه می توانید با هر بار رفتار ستاره یا برچسبی برای رفتار مثبت بزنید، و پس از چند بار تکرار جایزه بزرگی به او بدهید.
• سعی کنید پاداش دادن را با باج دادن اشتباه نگیرید. در باج دادن پیش از انجام رفتار به خواست کودک چیزی که می خواهد داده می شود. به این امید که رفتار مطلوب را انجام دهد، یا رفتار منفی را متوقف کند. در پاداش دادن از قبل قانون مشخص می شود، و پس از انجام رفتار درست پاداش و تحسین به کار می رود.

 

روش های کاهش بی نظمی در کودکان

برای کاهش رفتار منفی و بی نظمی روش های مختلفی شامل نادیده گرفتن، ایجاد محدودیت و زمان سکوت می تواند به کار رود. این روش ها بسته به نوع رفتار متفاوت است. در ادامه هر کدام به اختصار توضیح داده می شود.

شناسایی رفتار هدف

در ابتدا باید رفتار منفی شناسایی شود. می توانید رفتارهایی که می خواهید اصلاح شود را جایی ثبت کنید. کودک را از قبل از رفتار نامطوب آگاه کنید. تا جایی که می توانید رفتاری که تعیین می کنید، روشن و مشخص باشد. در ضمن هر چه تعداد رفتارهای کمتری را برای اصلاح شدن در نظر بگیرید، احتمال موثر بودن اصلاح آن بیشتر است. پس در ابتدا تعداد خیلی محدودی رفتار برای کاهش یافتن تعیین کنید.

قانون گذاری

برای کودک قانون مشخص بگذارید. خوب است بنابه درک کودک با او در مورد انتظاراتتان صحبت کنید. همچنین در مورد دلیل اشتباه بودن رفتار توضیح منطقی دهید. کودک باید از قبل در مورد پیامدهای هر رفتار آگاه باشد.

نادیده گرفتن

این روش برای رفتارهایی به کار می رود، که صرفا برای جلب توجه دیگران است. به علاوه انجام آن آسیبی به خود کودک یا دیگران نمی رساند. در این روش رفتار غلطی که کودک برای جلب توجه انجام می دهد، به طور کامل نادیده بگیرید. به این ترتیب به تدریج کودک تقویتی دریافت نکرده و رفتار کاهش می یابد. توجه کنید حتی بازخوردهای منفی مثل نگاه، اخم، دعوا کردن و .. نوعی توجه است. بنابراین می تواند رفتار را تقویت کند. می توانید از قبل برای کودک توضیح دهید مثلا " اگر چیزی می خواهی آرام اسمش را به من بگو. اگه جیغ زدی من صدات رو نمی شنوم". آگاه شدن نسبت به بازخوردهایی که به رفتار کودک می دهید و ایجاد کنترل بر آن بسیار مهم است.

ایجاد محرومیت

در واکنش به برخی رفتارهای منفی کودک برای او پیامدهای منفی مشخص ایجاد کنید. برای مثال برای کودک قانون می گذارید که "اگر لگد زدی تبلتت گرفته می شود" یا مثلا در واکنش به رفتاری مثل فحش دادن، و گاز گرفتن از فعالیت مورد علاقه مثل پارک رفتن محروم شود. بسیار مهم است که این پیامدها از قبل مشخص باشد، و متناسب با نوع رفتار به طور منظم ایجاد شود. کودک باید بداند همواره در مقابل چنین رفتاری، چنین پیامدی دریافت می کند.

روش زمان سکوت

معمولا در مورد رفتارهایی که کمتر قابل کنترلند، و برای دیگران آسیب زننده اند، روش زمان سکوت به کار می رود. در این روش مشکل رفتاری کودک مثل کتک زدن، یا آسیب زدن عمدی به وسایل، منجر به ایجاد زمان تنهایی می شود. در این موقع کودک به جای خلوتی می رود و باید مدت کوتاهی آرام بنشیند. در این زمان مقاومت یا قشقرق کودک نباید باعث شود، زمان سکوت متوقف شود. باید صبر کنید تا آرام شود. زمان پیشنهادی این است که به تعداد سن کودک یک دقیقه حساب شود. مثلا کودک 2 ساله 2 دقیقه روی صندلی بنشیند. زمان ها کوتاه و متناسب با شرایط کودک در نظر گرفته می شود.

 

چند نکته در مورد کاهش بی نظمی و بدرفتاری

مدیریت هیجانات

بسیار مهم است که خشم و هیجان خود را کنترل کنید. کودک نباید حس کند ایجاد محرومیت از سر کینه و عصبانیت است. بلکه باید یاد بگیرد رفتار اشتباهش پیامد مشخص دارد. بنابراین در ارتباط با کودک پیش از هر چیز کنترل و مدیریت خشم خود را یاد بگیرید. سعی کنید ایجاد پیامدها بدون هیچگونه بروز خشم باشد.

رفتارهای مشخص

بسیار مهم است رفتارهایی که تعیین می کنید کاملا برای کودک مشخص باشد. مثلا هرگز نگویید "چون پسر بدی بودی"، یا "به حرف من گوش ندادی". سعی کنید رفتار را کاملا روشن کنید.

رفتار جدا از کودک

در بازخوردهای خود هرگز به کودک القا نکنید که او را دوست ندارید یا کل شخصیت او بد است. بلکه بهتر است به او نشان دهید شما تنها رفتار اشتباه او را نمی پذیرید.

قانون های مستمر

بسیار مهم است قانون هایی که می گذارید، هر چند کوچک به طور مستمر و منظم انجام شود. اینکه یک بار از رفتار کودک چشم پوشی شود، بار دیگر با عصبانیت تنبیه شود، بسیار مخرب است. چرا که کودک رفتار درست را یاد نمی گیرد و قانون را نمی آموزد.

ایجاد پیامد دقیقا بعد از رفتار

پیامدی که ایجاد می کنید، باید دقیقا بعد از رفتار باشد. مخصوصا در مورد کودکان کوچکتر اهمیت این نکته بیشتر است. اگر محرومیتی ایجاد می شود دقیقا بعد از انجام رفتار باشد. در صورتی که 2 ساعت بعد از بدرفتاری مادر کودک را محروم کند، کودک متوجه دلیل آن نمی شود. بنابراین نه تنها رفتار درست را یاد نمی گیرد، بلکه تنها احساس طرد و ناامنی می کند.

تنبیه بدنی و ترساندن ممنوع

هرگز از تنبیه بدنی استفاده نکنید. در صورتی که به خاطر عصبانیت مجبور به این کار می شوید، روی مدیریت خشم خود کار کنید. تنبیه بدنی نه تنها تاثیر مثبتی بر کاهش رفتار ندارد، بلکه می تواند بدرفتاری و پرخاشگری کودک را بیشتر کند. همچنین هرگز از ترساندن کودک برای کنترل او استفاده نکنید. این کار نه تنها رفتار درست را به او یاد نمی دهد، بلکه آسیب های بیشتری به روان کودک می زند.

 

برای دریافت مشاوره در زمینه مشاوره کودک و خانواده می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.

 

خدمات مرکز مشاوره تلفنی خانواده هنر زندگی

 

  مرکز مشاوره روانشناسی تلفنی خانواده هنر زندگی با بهره مندی از کادر مجرب خدمات خود در زمینه مشاوره تلفنی خانواده با موضوعاتی شامل مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره پیش از ازدواج، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره دوستی دختر و پسر،  مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره دوستی‌های پیش از ازدواج،  مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره دوران نامزدی، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره اعتیاد، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره همسریابی مشاوره خانواده تلفنی با موضوع مشاوره ازدواج، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره زندگی مشترک،  مشاوره تلفنی خانواده با موضوع مشاوره جنسی

منبع: آموزش نظم به کودکان