روانشناسی کلمه ای آشنا برای عموم مردم است. بسیاری از آن ها ممکن است تصور کنند که می دانند روانشناسی دقیقا چیست و برخی بالعکس کنجکاو باشند بیشتر در مورد آن بدانند. در واقع روانشناسی یکی از شاخه های علوم انسانی است که با استفاده از روش های علمی سعی می کند انسان را بشناسد و به او کمک کند. روانشناسی علمی گسترده با حیطه های بسیار متنوعی است که شامل رویکردها و نظریه های مختلفی می باشد. یک روانشناس در حیطه های مختلفی می تواند به مردم کمک کند. اما در مورد این علم سوء تفاهمات زیادی وجود دارد که مانع از بهره گیری کامل جامعه از خدمات این قشر از متخصصان می شود. در این مقاله درباره علم روانشناسی، تفاوت آن با تخصصات دیگر و حیطه های فعالیت این رشته صحبت خواهیم کرد.
برای دریافت مشاوره در زمینه مسائل روانشناختی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
منبع : روانشناسی چیست و روان درمانی به چه معناست؟
روانشناسی
اگر بخواهیم روانشناسی را به طور کلی تعریف کنیم، روانشناسی یک شاخه از علم است که به مطالعۀ رفتار و فرایند های روانی آدمیان می پردازد. یعنی موضوع، مطالعۀ هر آن چیزی که در رفتار انسان دیده می شود و هر فرایند روانی که در مغز او وجود دارد.
روانشناسی با 150 سال عمر نسبت به دیگر شاخه ها، علمی نوین است. هرچند ریشه های آن را تا سالهای سال قبل از میلاد و یونان باستان می توان دنبال کرد. در واقع روانشناسی ریشه در فلسفه داشته و مبانی نظری خود را تا حدی از فلسفه گرفته است.
علم روانشناسی، علمی گسترده است. علیرغم تاریخچه نسبتا کوتاهش، شامل موضوعات و زیرشاخه های بسیار متنوعی می باشد و حیطه های کاری کسانی که وارد آن می شوند، از تحقیق و پژوهش تا درمان متفاوت است.
حیطه های علم روانشناسی
تمامی رفتارها و فرایندهای روانی انسان برخاسته از ذهن او است. بنابراین کار اصلی روانشناسان بررسی موارد زیر می باشد:
_ مطالعه رفتارهای انسان و پیامدهای آن
_ مطالعه فرایندهای روانی مثل احساسات، هیجانات و افکار
_ بررسی مغز و کارکردهای آن و نقش آن در رفتار و فرایند های روانی
_ پرداختن به اختلالات روانی و مشکلات سازگاری
_ بررسی سلامت روان و بهداشت روان
_ کمک به بهبود عملکرد انسان ها
_ مدیریت و مداخله در بحران
رویکرد های روانشناسی
دانشمندان روانشناسی برای بررسی و شناخت انسان از نقطه نظرات مختلفی بهره می برند. در واقع هر کدام از آن ها با توجه به پایه های فلسفی مختلف، پیرو مکاتب و رویکردهای مختلفی در روانشناسی هستند. هر رویکرد نقطه نظر مشخصی نسبت به برخی مسائل دارد، آن ها را توضیح می دهد و در برخورد با اختلالات روانی شکل درمانی خاصی را پیشنهاد می دهد. رویکرد های غالب روانشناسی شامل موارد زیر می باشد:
_ روانکاوی: روانکاوی یکی از اولین رویکردهای معروف روانشناسی است که پایه گذار آن فروید بود. روانکاوان در ابتدا از طریق فرایند های خاصی به گذشته افراد می پرداخت و اعتقاد دارند با بررسی عمیق گذشته و بررسی ناهوشیار افراد می توانند مشکلات فرد را حل کنند. این رویکرد در طول زمان دچار تحولات زیادی شده و رویکرد های نوینی از دل آن درآمده است.
_ رفتار گرایی: یکی از اولین رویکرد های شناخته شده است که تمرکز خود را بر رفتار قابل مشاهده فرد می گذارد. برای یک رفتارگرا مهم نیست که چه در ذهن می گذرد، صرفا آن چیزی که دیده می شود اندازه گیری و بررسی می شود. نهایتا برای تغییرش برنامه ریزی می کند. با رفتار درمانی قوانین رفتاری خاص را کشف کرده و برای تغییرش از ررش های خاص استفاده می کنند.
_ رویکرد شناختی: در رویکر های شناختی رفتاری، مسائل روانی از طریق نحوه شناخت افراد بررسی می شود. تمرکز این رویکرد روی جریان فکر افراد بوده و نحوه تفکر ناسازگار آن ها بررسی و در درمان تغییر داده می شود.
_ رویکرد زیست شناختی: رویکرد زیست شناختی همانطور که از نام آن بر می آید، به بررسی فرایند های زیستی که منجر به تغییرات رفتاری و روانی می شود، می پردازد. در واقع بررسی مغز در این رویکرد در اولویت است.
سوء تفاهمات در مورد روانشناسی
علم روانشناسی یکی از علومی است که برای عامه مردم جالب به نظر می رسد و ممکن است آن را دنبال کنند. آن ها ممکن است تصورات نادرستی از روانشناسی در ذهن خود داشته باشند. حال آنکه روانشناسی صرفا در حیطه علم عمل می کند و با محدودیت های بسیاری روبرو است.
یکی از این سوء تفاهمات در مورد روانشناسی برابر دانستن آن با مسائلی از قبیل پیشگویی، ذهن خوانی و طالع بینی است. حال آنکه روانشناس یک فرد عادی است که در حیطه علمی که کسب کرده می تواند برخی از فرایند های ناسازگار روانی را شناسایی و به افراد کمک کند تا به آن ها غلبه کنند. در واقع یک روانشناس توانایی ذهن خوانی و پیشگویی ندارد.
برخی نیز فکر می کنند روانشناسان همه چیز دان هستند و می توانند به آن ها در مورد هر چیزی بهترین راه حل را توصیه کنند. این در حالیست که روانشناسان می دانند؛ نحوه تفکر افراد چگونه است، مشکلاتشان چگونه به وجود می آید و چگونه می توان افراد را به درست فکر کردن و احساس خوبی داشتن سوق داد.
از دیگر باور های اشتباه در مورد روانشناسی این است که یک روانشناس قرار است با یک جلسه صحبت کردن با شما، زندگی شما را متحول کند. در واقع روانشناس در طول یک مدت زمان مشخص می تواند به فرد کمک کند و این به شرطی است که فرد خود مشتاق تغییر و پذیرای آن باشد. در واقع روانشناس یک معجزه گر نیست.
فرق روانشناس و روانپزشک
برخی تصور می کنند روانشناس و روانپزشک یکی هستند یا از تفاوت های بین آن ها به خوبی آگاه نیستند. روانشناس عموما فردیست که از بدو ورود به دانشگاه شروع به تحصیل در رشته روانشناسی می کند و حیطه تخصصی دانش روانشناسی را فرا می گیرد. چنین فردی در مقاطع تحصیلات تکمیلی حیطه کاری خود را محدودتر کرده و به شکل متمرکزتر به قسمت خاصی از روانشناسی می پردازد.
اما روانپزشک فردی است که پس از 7 سال تحصیل در رشته پزشکی و بعد از گرفتن مدرک پزشکی خود، برای ادامه تحصیلات و گرفتن تخصص، روانپزشکی را انتخاب می کند و برای حدود 4 سال به تحصیل در حیطه اختلالات روانی می پردازد.
عموما روانپزشکان با دیدگاه زیست شناختی وارد مسائل روانی می شوند و کار اصلی آن ها درمان های دارویی برای اختلالات روانی است. سرو کار روانپزشکان بیشتر اختلالات شدید روانی است که نیاز به درمان های دارویی و خدمات بستری در مراکز روانپزشکی دارند.
اما در مقابل روانشناسان دارو تجویز نکرده، و مسائل را از دیدگاه روانشناختی-اجتماعی-فرهنگی بررسی می کنند. رواندرمانی در واقع تخصص اصلی روانشناسان است که در طی سال های تحصیل خود، مهارت های آن را به خوبی می آموزند. رواندرمانی درمان از طریق صحبت کردن می باشد.
دیوانه کیست؟
برخی مردم مراجعه به روانشناس را به معنی دیوانه بودن می دانند. اما دیوانه کیست؟ مردم کلمه دیوانه را در مورد فردی که رفتارش خارج از حالت عادی باشد یا با مشکلات خاصی دست و پنجه نرم کند، به کار می برند.
واقعیت این است که در روانشناسی ما هیچ مفهومی به اسم دیوانگی نداریم و در واقع آن را بررسی نمی کنیم. روانشناسی علم بررسی رفتار و فرایند های ذهنی و روانی است. بنابراین دایرۀ آن گسترده تر از آن است که محدود به قشر خاصی بشود.
هر فردی بهره خاصی از سلامت روان دارد. وجود مشکلات روانی از قبیل افسردگی، اضطراب، دشواری سازگاری در برخی موقعیت ها، مشکلات در روابط انسانی از قبیل ازدواج و فرزندپروری و بسیاری از مسائل دیگر در همه انسان ها وجود دارد. بنابراین یک روانشناس می تواند به هر فردی کمک کند تا زندگی اش را بهبود بخشد و سلامت روانش بیشتر شود.
از طرف دیگر افراد با مشکل شدید تر می توانند از خدمات روانشناسان استفاده کنند تا بر مشکلاتشان فائق شوند. در واقع مراجعه کردن به یک روانشناس لزوما به معنی داشتن مشکلات شدید نیست و حتی اگر چنین باشد، خیلی طبیعی است که فردی که مشکلات شدید داشته باشد، در پی راه حل برآید. مانند فردی که مبتلا به سرطان شده و به پزشک مراجعه می کند تا مشکلش برطرف شود و در عین حال فردی هم که سرما خورده یا دستش شکسته، به پزشک مراجعه می کند.
نقش رسانه در شناسایی جایگاه روانشناسی
رسانه در این بین می تواند نقش مهمی ایفا کند. یکی از دلایل ایجاد سوء تفاهمات در بین مردم در مورد روانشناسی، تصویری است که رسانه ها از روانشناسان نشان می دهند. نقشی که یک روانشناس در یک فیلم بازی می کند، می تواند تصوری غلط در مردم ایجاد کند، که خود هیچ تجربه ای از یک جلسه درمان نداشته اند.
رسانه ها با تبلیغات و سرمایه گذاری در حیطه سلامت روان مردم، می توانند دیدگاه مردم را تغییر دهند، انگ دیوانه بودن را کمرنگ کنند و بهره گیری از خدمات شبکه سلامت روان را در مردم تشویق کنند. در واقع اگر نقش یک روانشناس در رسانه به خوبی تصویرسازی شده و به اطلاع مردم برسد، تاثیر به سزایی در زندگی مردم خواهد داشت.
کمک هایی که یک روانشناس به زندگی مردم می کند
همان طور که گفته شد یک روانشناس در حیطه های مختلفی می تواند خدمات ارائه دهد. این خدمات شامل موارد زیر می باشد:
_ کمک به مردم در غلبه بر اختلالات روانی خفیف و شدید. از اضطراب های روزمره گرفته تا افسردگی های شدید یا اسکیزوفرنی.
_ کمک به حل مشکلات سازگاری در برخورد با موقعیت های مختلف زندگی.
_ مشاوره تحصیلی
_ کمک به حل مشکلات ارتباطی از قبیل مسائل عاطفی، ازدواج، زناشویی و همچنین مشاوره پیش از ازدواج
_ راهنمایی و کمک در حیطه فرزندپروری و مشکلات کودکان
_ کمک به افرادی که از مشکلات جسمانی رنج می برند و فراهم کردن حمایت برای آن ها و سازگار کردنشان
_ حمایت و راهنمایی افراد برای بهبود عملکردهای مختلف خود در زمینه های شغلی، تحصیلی و خانوادگی
برای دریافت مشاوره در زمینه مسائل روانشناختی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.