آیا در وضعیتی گیر کرده‌اید که با ناامیدی و ناتوانی، ندانید چه باید بکنید؟ طبیتاً زیاد
آیا برای پاسخ به خواسته‌های دیگران، تحت فشار قرار گرفته‌اید؟ طبیعتاً در موارد زیادی چنین تجربه‌ای پیش می‌آید
آیا از سر اجبار و برخلاف میل خود تسلیم شده‌اید؟ باز هم بله
در نظریات مشاوره روانشناسی جرات مندی یعنی دفاع شجاعانه از حق خود و دیگران. و تن‌ندادن به اجبار، ظلم، زور و بی‌عدالتی
یک مشاور روانشناس عقیده دارد که بدون جرات مندی انسان بازیچه خواسته‌های دیگران می‌شود و با احساس گناه، خود را سرزنش می‌کند. واضح و مبرهن است که راه‌حل گریز از آلت دست قرارگرفتن، سرزنش خود، یا گله و شکایت از دیگران نیست. در اینجا چند نکته آموزنده داریم که با آموختن آن احتمالاً جرئت‌مند می‌شوید و خود را از این مشکلات دور می‌کنید در این مقاله برآنیم فواید جرات مندی و ویژگیهای یک فرد جرات مند را توضیح دهیم.
تعریف و فواید جرات مندی
اشتباه نکنید جرات مندی، به معنی یا مشابه عناد، منفی‌کاری و ساز مخالف نیست. ویژگیهای مشتبه با جرات مندی برای کسانی است که مشکلاتی در زمینه اعتماد به نفس و حرمت خود دارند
جرات مندی نوعی دفاع منطقی و مستدل از حقوق و ارزش‌های انسانی و اخلاقی (هر چند در قلمروی شخصی) است. اصل اساسی جرات مندی، حرمت و برابردانستن حقوق خود و دیگران است. خود تعیین‌کنندگی و دوری از لجاجت، طلب کمک و مشورت برای تصمیم‌گیری، نه خودسری و خود‌رأیی، از ویژگیهای عمدة جرات مندی است. انسان در فرایند جرات مندی، با آمادگی برای شکست‌خوردن و اشتباه‌کردن و نیز جبران هر نوع تحمیل هزینه به خود یا دیگران، خودش تصمیم نهایی را در حوزه شغلی و زندگی می‌گیرد. او با پذیرش هر پیامدی که به علت تصمیم و عمل اشتباه ایجاد می‌شود؛ و آمادگی برای توضیح و جبران اشتباهات، به تقاضاهای مشروع و نامشروع، درست یا نادرست دیگران، پاسخ بله یا نه می‌دهد. جرئت‌مند، با پاسخ بله و نه خود راحت است؛ یعنی اگر به تقاضایی (حتی غلط و اشتباه) بله گفت از حرف خود برنمی‌گردد یا خود و یا دیگری را سرزنش نمی‌کند؛ و اگر به تقاضایی، نه گفت پشیمان و نادم از این نه نیست که چرا پاسخ رد دادم. او با تصمیم‌های خود حتی اگر اشتباه کرده باشد راحت است. پاسخ بله و نه یک جرات مند قاطعانه است؛ او خود را مقید به آداب و رسوم زائد نمی‌کند و کمتر می‌خواهد بنا به دلخوشی دیگران تصمیم‌بگیرد و عمل کند.
انسان جرات مند به برابری حقوق و ارزش انسان معتقد است؛ و در پاسخ و تصمیم، تنها منافع خود را در نظر نمی‌گیرد؛ جرات مندی با منفعت‌طلبی و فرصت‌طلبی ناسازگار است. بنابراین در شرایطی، اگر تصمیمی که عادلانه است به ضرر او تمام شود، او طرف انصاف و عدالت را می‌گیرد و به نفع دیگری تصمیم می‌گیرد. جرات مند با شرم و خجالت و نه حیا؛ اضطراب و هراس، و نه ترس بیگانه است، با جرات یعنی ایستاده روی پای خود و ترجیح یک زندگی آزادانه، مستقلانه و خودکفا
حرف‌زدن جرات مندادنه با پیامی به این مضمون که «من این فکر و احساس را دارم» شروع می‌شود. می‌گوید: «نظرم این یا آن است، این احساس یا آن احساس را دارم و این کار یا آن کار را کردم». او خود را در ابراز فکر و احساس، حتی فکر و احساس اشتباه و غیرمنطقی، آزاد احساس می‌کند. اما اگر در سایه دانش و آگاهی، به نادرستی فکر و احساسش علم پیدا کند؛ افکار و احساساتی را که حتی تا ثانیه‌ای پیشتر، از آن دفاع می‌کرد، رها کرده و دور می‌اندازد. ضمناً اگر تصمیم بگیرد افکار و احساساتش را به عمل تبدیل کند، هزینه و پیامد آن را می‌پذیرد؛ به سخن دیگر، اگر عملش اشتباه و نادرست بود هزینة آن را می‌پردازد. از جهتی دیگر، جرات مند متخصص بله و نه گفتن در وقت مناسب و رد تقاضاهای نامشروع؛ و دفاع از عقیده، باور و نظر خود است.
ویژگیهای ظاهری فرد جرات مند
چشم حامل پیام‌های مختلف و متنوع، اما معنادار است. جرات مند تماس چشمی و نگاهی قدرتمند دارد. فرار از تماس و ارتباط چشم در چشم؛ و نگاه خیلی کوتاه و سطحی از نشانگان بی‌جرئتی است. نگاه چشم در چشم، نه خیره، و نوعی نگاه با حرکت آرام در میدان دید، علامتی از جرات مندی است
استواری و قامت راست، چه نشسته یا ایستاده؛ و ارتباط رودر رو و مستقیم با مخاطب، جرات مندی را افزایش می‌دهد. چنین وضعیتی علامتی از قوی‌بودن ایجاد می‌کند. چهرة جدی اما مهربان علامت جرات مندی است. سر خمیده به پائین، شانه‌های افتاده و بدن جمع شده، چشم‌هایی خیره به زمین، حاکی از بی‌جرئتی است
بلندی و لحن صدا، طرز استفاده از صدا، صحبت روان، بلند اما نه فریاد؛ و قاطعیت در صدا، نشانه‌هایی از فرد جرات مند است. مراقب باشید صدایتان ضعیف نباشد و حالت تضرع به خود نگیرد. سرعت حرف زدنتان را نیز کنترل کنید. مضطرب‌ها، باعجله، بریده‌بریده و آشفته حرف می‌زنند و قاطعیت کلامی لازم را ندارند، تا بر مخاطب اثر بگذارند. آنها اغلب با ضعف در ارتباط کلامی رابطه را از دست می‌دهند . توصیه می‌کنیم، روشن، واضح، دقیق و محکم سخن بگویید. البته همه این ویژگی‌ها جز با آموزش و تمرین به دست نمی‌آید
ازجهتی دیگر، جرات مندی یعنی توجه به صحبت و رفتار؛ و تشخیض پیام هر بخش و جزء سخن و حرکت بدنی. در جرات مندی نکات مهم صحبت، تاکیدها، معنای پنهان سخن، ضعف و قدرت در ارتباط نیز اهمیت می‌یابد. باید همیشه در ذهنتان باشد که طرف مقابل نیز مشکلاتی در جرات مندی دارد و در ارتباط خیلی راحت نیست
جرات مندی یعنی دقیق، فعال و با پشتکار. وجود اهدافی مشخص، واقعی، مهم، با ارزش، ممکن و شدنی، در خدمت نوع بشر و کل هستی، اخلاقی و انسانی نشان از جرات مندی است. البته این هدف‌ها باید با راهبردی مشخص به نتیجه برسد؛ یعنی با داشتن نقشه، طرح و برنامه و فعالیت و کار مستقیم روی آن انجام شود
افراد جرات مند با انتخاب هدف، به راحتی آن را تغییر نمی‌دهند. ویژگی اصلی آنها در برخورد با هدف‌ها پشتکار و استمرار در ادامة راه است. آنها چالش را دوست دارند و اول کار می‌کنند و بعد استراحت.
آنها پس از انتخاب هدف، حتی اگر انتخاب‌های بهتری داشته باشند، تا زمانی که هدف انتخابی آنها خوب و درست است، از راه رفته برنمی‌گردند و مسیر خود را عوض نمی‌کنند. با اینکه می‌دانند هدف‌ها و انتخاب‌های بهتری وجود دارد، چون می‌دانند هدفی که انتخاب کرده‌اند خوب و درست است از شاخه‌ای به شاخه دیگر نمی‌پرند. آنها در ادامه برنامه‌های خود برای رسیدن به اهدافشان مصر هستند و حاضر نیستند به این راحتی برنامه خود را خاطر خواست دیگران تغییر دهند
با جرئت باشید تا خوشبخت و کامروا بشوید و خوشبخت بمانید
برای دریافت مشاوره روانشناسی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره رواشناسی هنر زندگی تماس بگیرید
منبع: جرات مندی چیست | چگونه جراتمند باشیم؟